İslâmın beş şartından üçüncüsü Ramazan ayında oruç tutmaktır. Ramazan orucu, hicretin ikinci yılında farz kılınmıştır.
Oruç, niyet ederek tanyerinin ağarmaya başlamasından itibaren, akşam güneş batmeaya kadar yememek, içmemek ve karı-koca ilişkisinde bulunmamaktır.
Ramazan ayı bazı yıllarda 29. bazı yıllarda 30 gün olur. Ramazan ayı 29 gün olduğu zaman oruç yine tamdır. Çünkü farz olan, ayın tamamını oruç tutmaktır. Nitekim, Peygamber Efendimiz dokuz Ramazan oruç tutmuştur. Bu Ramazanlardan dörcJ 29 gün; beşi de 30 gün olmuştur.
Ramazan ayı, nıüslümanlar için kutsal ve çok mübarek bir aydır. İslâm güneşi bu ayda doğmuş, dünyayı aydınlatan Yüce Kitabımız
Kur'an-ı Kerim bu ayda inmeye başlamıştır. Bin aydan daha hayırlı olan Kadir gecesi bu ayın içindedir. İçimizi kötü düşüncelerden, dışımızı çirkin davranışlardan temizleyen oruç bu ayda tutulmaktadır.
Yüce Allah şöyle buyuruyor: "Ey iman edenler! Oruç sizden öncekilere farz kılındığı gibi, size de farz kılındı. Ola ki, korunup sakınırsınız." (Bakara sûresi, 183)
Oruç, bizi dünyada kötülüklerden sakındıran, ahirette cehennemden koruyan ve günahlarımızın bağışlanmasına vesile olan önemli bir ibadettir. Sevgili Peygamberimiz şu müjdeyi veriyor: "Kini inanarak ve mükâfatını Allah'tan bekleyerek Ramazan orucunu tutarsa, geçmiş günahları bağışlanır." (Riyazü's-Salihin, e. 2, s. 489)
ORUCUN FAYDALARI
a) Oruç Ahlâkımızı Güzelleştirir:
Oruç, bize daima Allah'ı hatırlatır, sorumluluk duygusunu geliştirir. Kalbimizi kötü duygu ve düşüncelerden temizler, başkalarına fenalık yapmaktan korur. Oruç, bize en güzel ahlâkı davranışları kazandırarak adeta melekleşlirir. Oruç gözleri harama bakmaktan, dili yalan ve çirkin sözlerden, kulakları haram şeyleri dinlemekten, mideyi haram yemeken, elleri kötü iş yapmaktan, ayakları kötü yerlere gitmekten korur.
Orucun farz olmasındaki hikmet, Allah'a karşı kulluk görevini yerine getirmek ve kötülüklerden sakınmaktır.
b) Oruç, İnsanın Merhamet ve Yardım Duygularını Geliştirir:
Hayatında açlık nedir bilmeyen varlıklı bir kimse, yoksulların çektiği açlık ve sıkıntıyı gereği gibi anlayama .. Fakat bu kişi oruç tutarsa açlığın ne olduğunu anlar ve yoksulların sıkıntılarını yüreğinde daha iyi hisseder, onlara karşı şefkat ve merhamet duyguları uyanır. Bunun sonucu olarak da yoksullara yardım elitıi uzatır, sıkıntılarını gidermeye çalışır.
c) Oruç İnsana Nimetlerin Kıymetini Öğretir:
İnsan, elinde olan nimetlerin değerini, ancak bunlar elinden çıktıktan sonra anlar, fakat iş işten geçtiği için bunun bir yararı yoktur. Oruç tutmakla bir süre nimetlerden uzak kalan insanın gözünde bu nimetlerin değeri daha iyi anlaşılır. Bu anlayış insana, onları daha iyi korumasını, ve nimetleri kendisine veren Allah'a daha çok şükretmesini öğretir.
d) Oruç Tutmak İnsanı Sağlıklı Yapar:
Bu konuda Peygamber Efendimiz şöyle buyurmuştur.: "Oruç tutunuz, sıhhat bulursunuz." (Keşfu'l-Hafa, c. 2,s. 33.)
Senenin onbir ayında yorulan sindirim organları oruç sayesinde dinlenir. Ramazandan sonra daha güçlü bir şekilde görevlerini yaparlar. Bilim adamları, orucun sağlık yönünden vücudumuza bir çok faydaları olduğunu belirtmişlerdir. Nobcl tıp armağanı kazanan ünlü Fransız bilim adamı Doktor Aleksi Karcl oruç hakkında şunları söylüyor: "Oruç sırasında vücutta depo edilmiş besin maddeleri harcanır, sonradan bunların yer ine.yenileri gelir, böylece vücutta bir yenilenme olur. Oruç sağlık. bakımından çok faydalıdır." (Hayat Ansiklopedisi. Oruç maddesi.)
e) Oruç İnsana Sabırlı Olmayı Öğretir:
Oruç tutmakla, belirli bir zaman kendini yememeye,içmemeye alıştıran insan, hayatta karşısına çıkabilecek güçlüklere kolaylıkla sabreder, acılara ve sıkıntılara dayanır. Gerektiğinde düşmanla savaşmaktan yıl-maz,b'.ı uğurda karşısına çıkabilecek zorluklara dayanmasını bilir.
RAMAZAN ORUCU KİMLERE FARZDIR
Orucun Farz Olmasının Şartlan Şunlardır:
1) Müslüman clmak,
2) Akıllı olmak,
3) Erginlik çağına gelmiş olmak.
Elginlik çağına gelen ve akıllı olan her müslünıan erkek ve kadına Ramazan ayında oruç tutmak farzdır. Allah'ın kesin emridir. Erginlik çağına gelmeyen çocuklara oruç tutmak farz değildir. Ancak bünyelerine zarar vermeyecek şekilde çocukları da yavaş yavaş oruca alıştırmak uygun olur.
Kadınlar, lohusalık ve adet görme hallerinde oruç tutamaz, namaz kılamaz. Bu halleri geçtikten sonra tutamadıkları oruçları kaza ederler, yani gününe gün tutarlar. Fakat kılamadıkları namazları kaza etmezler.
SAHUR VE İFTARIN FAZİLETİ
Sahurda kalkıp yemek müstehabdır. Sevgili peygamberimiz: "Sahurda yemek yeyiniz, çünkü sahur yemeğinde bereket vardır." (Riyazü's-Salihiıı, e. 2, s. 495.) buyurmuştur. Sahur yemeği, oruca dayanma gücü verir. Duaların kabul edildiği vakitlerden biri de sahur zamanıdır. Sahura kalkan bir oruçlu, dilekleri için dua etmeli ve Allah'tan günahlarının bağışlanmasını istemelidir.
Oruç ibadetini tamamlayıp iftar vaktine yetişen kimse bundan büyük bir mutluluk ve sevinç duyar. Tuttuğu orucun mükâfatını almak üzere, kıyamet gününde Allah'ın huzuruna vardığı zaman en büyük sevinci tadacaktır.
Peygamberimiz şöyle buyuruyor: "Oruçlu için iki sevinç vardır: Biri iftar ettiği vakit, diğeri de Allah'a kavuştuğu zamandır." (El-Tcrğib vc'I-Tcrhib, e. 2. s. 81.) İftar vakti yapılan duaların geri çevrilmeyeceğim, Allah tarafından kabul edileceğini Peygamber Efendimiz bildirmiştir.
İftar Duası:
İftar vaktinde şu duayı okumak sünnettir:
"Allahüınnıc leke suıııtü, ve bike ânıentü, ve aleyke tevekkeltü, ve alâ rızkıkc eltartü, ve savmd'gadi inin şehri ramazanc neveytü, fağfir lî ma kaddemtü ve nıâ ahhartü"
Anlamı: "Allahını, senin rızan için oruç tuttum, sana inandım, sana üvendinı, se.ıin rızkınla orucumu açtım. Ramazan ayının yarınki omuna da niyet ettim. Artık benim geçmiş ve gelecek günahlarımı bağışla!'
ORUCA NE ZAMAN VE NASIL NİYET EDİLİR
Orucun sahih olması için niyet etmek şarttır. Niyetsiz oruç makbul eğildir.
Ramazan orucuna, akşamdan itibaren kuşluk vaktine kadar niyet edi-îbilir. Şöyle ki:
Normal olarak oruca, sahur yemeğini yedikten sonra niyet edilir, mcak sahurda uyanamayıp yeme içme zamanının bittiği imsak vak-nden sonra çalkan bir kimse, güneş doğmuş olsa bile, kuşluk vaktine adar o günün orucuna niyet edebilir. Yeter ki, imsak vaktinden sonra rucu bozacak bir şey yapmasın.
Sahura kalkmak istemeyen bir kimse, akşamdan sonra yarının огнища niyet edebilir, geceleyin kalkıp tekrar niyet etmesi gerekmez. Sa-ura kalktığı halde oruca niyet etmeyi unutup sabahleyin hatırlayan bilimse dc yine kuşluk vaktine kadar niyet edebilir.' Böyle geç niyet etmiş kınların oruçlarında bir eksiklik yoktur. Kuşluk vaktinden sonra oruca iyet edilmez Ramazan ayında tutulamayan orucu, başka günlerde kaza derken niyetin geceleyin yapılması gerekir. Kcffaret oruçları da böy-:dir. Bu oruç ara iınsaktan sonra niyet edilmez.
Niyet esasen kalp ile olur. Yani geceleyin, yarın oruç tutacağını kaimden geçiren kimse niyet etmiş demektir. Oruç tutmak düşüncesi ile ahur yemeğine kalkan kimsenin bu düşüncesi dc niyettir. Oruca kalp ile iyet etmek yetcrlidir. Ancak kalp ile yapılan bu niyeti dil ile söylemek aha iyidir. Bu sebeple, oruç tutacak olan kimse, hem içinden niyet et-aeli, hem de dili ile: "Niyet ettim Ramazan-1 şerifin yarınki orucuna" iye söylemelidir.
ORUÇ ÇEŞİTLERİ
Altı çeşit oruç vardır:
1) Farz Olan Oruçlar: Ramazan ayında oruç tutmak, Ramazan da ıtulamayan crucu başka günlerde kaza etmek ve kcffaret oruçları farzın
2) Vacib Olan Oruçlar: Adak oruçları ile, bezulan nafile oruçla kaza etmek vacibdir.
3) Sünnet Olan Oruçlar: Muharrem ayının dokuz ve onuncu, vey onuncu vconbirinci günleri oruç tutmak sünnettir.
4) Müstehab Olan Oruçlar: Kameri ayların onüç, ondört ve or beşinci günleri ile haftanın pazartesi ve perşembe gülleri ve Ramazanda sonra şevval ayında altı gün oruç tutmak müstchabdır.
5) Mekruh Olan Oruçlar: Muharrem ayının sadece onuncu gün ile yalnız cuma veya yalnız cumartesi günlerinde oru; tutmak mekruhtur
6) Haranı Olan Oruçlar: Ramazan bayramının birinci günü i] Kurban bayramının dört günü oruç tutmak haramdırÇünkü bayram gür İcri Allah'ın kullarına birer ziyafet günüdür. Allah'ın ziyafetinden kj çınmak uygun değildir.
RAMAZAN ORUCUNU BAŞKA ZAMANDA TUTMAYI MÜBAH KILAN ÖZÜRLER
Özürsüz olarak Ramazan ayında oruç tutmamak hem günahtır, hen de cezası vardır. Ancak bir kimse aşağıdaki durumlarda ramazan orucum tutmayabilir veya başlamış olduğu orucu bozabilir.
1) Hastalık: Bir hasta oruç tuttuğu takdirde hastalığının artmasındaı veya uzamasından korkarsa oruç tutmayabilir. Hastalığı iyileşince tut madiği oruçları kaza eder.
2) Yolculuk: Ramazan ayında en az doksan kilometre mesafeye yol culcğa çıkan kimse oruç tutmayabilir. Yolculuk hali bilince tutmadığ günleri kaza eder. Oruç tutmasında bir güçlük yoksa yolcunun oruç tut ması daha hayırlıdır.
3) Zor Görmek: Orucu bozmak için ölümle veya vücuduna bir zaraı verilmekle tehdit edilen kimse orucunu bozabilir. Bozduğu orucu sonra tutar.
4) Gebe ve Emzikli Olmak: Gebe veya emzikli olan bir kadın, oruç tutuğu takdirde kendisine veya çocuğuna bir zarar geleceğinden korkarsa oruç tutmayabilir. Gebelik ve emziklilik hali sona erince tutmadığı günleri kaza eder.
5) Şiddetli açlık ve susuzluk: Oruçlu bir kimse, açlık veya susuzluk sebebiyle aklının bozulmasından veya vücuduna ciddi bir zarar geleceğinden korkarsa orucunu bozabilir. Sonra uygun bir zamanda tutmadığı oruçları kaza eder.
6) Yaşlılık ve Düşkünlük: Vücudu günden güne düşen ve oruca dayanamayan iyice ihtiyarlamış olan kimseler oruç tutmayabilir. Bunlar sonradan da orucu kaza edeniiycccklcri için tutamadıkları her günün orucu yerine fidye verirler.
FİDYE
Oruç tutmaya gücü yetmeyen düşkün ve yaşlı kimseler ile iyileşme ümidi olmayan hastalar, Ramazan ayının her günü için bir fidye verirler. Fidyenin tutarı aynen fitre kadardır. Bu fidyeler Ramazanın başlangıcında verilebileceği gibi, Ramazanın içinde veya sonunda da verilebilir.
İsterse fidyelerin hepsini bir fakire topluca verir, ayrı ayrı fakirlere de verebilir. Bu durumda olan kimseler, fidye vermeye güçleri yetmiyorsa Allah'tan bağışlanmalarını isterler. Oruç tutmaya gücü yetmeyen yaşlılar ile iyileşme ümidi olmayan hastalar eğer ileride oruç lutabilicck duruma gelirlerse tutamadıkları oruçları kaza etmeleri gerekir. Önceden verdikleri fidyelerin hükmü kalmaz, bunlar nafile bağış sayılır.
RAMAZANDA ÖZÜRSÜZ OLARAK ORUÇ TUTMAMANIN HÜKMÜ
Ramazan ayında oruç tutmak Allah’ın kesin emridir. Müslümanların bu emri yerine getirmesi gerekir. Birmiislüman özürsüz olarak Ramazan ayında oruca niyet etmiyerek yiyip içerse tutmadığı günlerin orucunu gününe gün kaza etmesi gerekir, keffaret lazım gelmez. Çünkü keffaret, oruç tutmamanın değil, başlanan orucu bozmanın cezasıdır.
Ramazanda özürsüz olarak oruç tutmayan günah işlemiş ve Allah'a karşı sorumlu duruma düşmüş olur. Bundan dolayı tevbe ederek Allah'tan af dilemesi ve orucunu vakit geçirmeden kaza etmesi lazımdır.
ORUCU BOZUP HEM KAZA HEM DE KEFFARET! GEREKTİREN ŞEYLER
Oruçlu olduğunu bilerek:
1) Yemek, içmek,(ister gıda maddesi, isterse ilaç olsun)
2) Cinsi ilişkide bulunmak,
3) Sigara içmek.
Kaza: Bozulan orucun yerine gününe gün oruç tutmaktır.
Keffaret: Bozulan bir gün orucun yerine iki ay veya altmış gün peş-peşc oruç tutmaktır.
Ramazan ayında niyet ederek oruca başlayan bir kimse özürsüz olarak bile bile yiyip içse veya cinsi ilişkide bulunsa orucu bozulur. Bozulan bu orucun gününe gün kaza edilmesi, ayrıca oruç özürsüz olarak ve bile bile bozulduğu için de keffaret tutması gerekir.
Başlanan bir orucu bilerek bozmanın dünyadaki cezası keffarettir. Yani altmış gün birbiri ardınca oruç 'utmaktır. Herhangi bir sebeple keffaret orucuna ara verilir veya eksik tutulursa yeniden başlayıp altmış günü kesintisiz tamamlamak lazımdır. Kadınlar keffaret orucu tutarken araya giren âdet günlerini tutmazlar, âdet halleri bitince ara vermeden temiz günlerinde oruca devam ederek altmış günü tamamlarlar.
ORUCU BOZUP YALNIZ KAZAYI GEREKTİREN ŞEYLER
1) Yenmesi mutad olmayan ve ilaç olarak da kulanılmayan şeyleri yutmak, (toprak, kağıt, pamuk gibi)
2) Buruna ilaç çekmek,
3) Kulağın içine yağ damlatmak,
4) Abdest esnasında ağzına ve burnuna su alırken kendi elinde olmayarak boğazına su kaçmak,
5) Ağzına aldığı renkli ipliğin boyası tükrüğc geçip, boyanan bu tük-rüğü yutmak,
6) Zorla orucu bozulmak,
7) Uyurken başkası tarafından boğazına su dökülmek,
8 ) Ağız dolusu kusmak, (Kendi isteği ile)
9) Akşam vakti girmediği halde, akşam oldu zannederek iftar etmek,
10) İmsak vakti geçtiği halde, İmsak'a daha vardır zannederek yemek.
ORUCU BOZMAYAN ŞEYLER
1) Oruçlu olduğun «J unutarak yemek, içmek, (unutarak yeyip içerken oruçlu olduğunu hatırla. ısa hemen ağzını yıkayıp oruca devam eder, oruçlu olduğunu hatırladıktan sonra boğazından aşağıya bir şey geçerse orucu bozulur.)
2) Kulağına su kaçmak,
3) Göze ilaç damlatmak,
4) Gece yıkanması gerekirken sabahleyin yıkanmak,
5) Kendi isteği olmayarak kusmak,
6) tht ilâm olmak, (yani uyurken cünüplük hali meydana gelmek)
7) Kan aldırmak,
8 ) Kendi isteği olmayarak boğazına toz , duman girmek,
9) Ağzındaki tükriiğü yutmak.
ORUÇLUYA MEKRUH OLAN ŞEYLER
1) Bir şeyin yutmadan tadına bakmak, (eğer kadının kocası, yemeğin tuzundan dolayı karısına anlayışsız davranır, huzursuzluk yaparsa, kadın yutmadan yemeğin tuzuna bakabilir.)
2) Tükrüğünü ağzındı biriktirip yutmak, (eğer ağzında biriktirdiği tükrüğü dışarı çıkardıktan sonra yutarsa orucu bozulur.)
3) Kendini zayıf düşürecek derecede kan aldırmak, ağır işlerde bulunmak.
ORUÇLUYA MEKRUH OLMAYAN ŞEYLER
1) Gül ve misk gibi şeyleri koklamak,
2) Dişlerini fırçalamak,
3) Ağzına su alıp çalkalamak,
4) Burnuna su çekmek,
5) Yıkanmak,
ORUCU BOZMAYAN ŞEYLER
1) Oruçlu olduğunu unutarak yemek, içmek, (unutarak yeyip içerker oruçlu olduğunu hatırlarsa hemen ağzını yıkayıp oruca devam eder, oruçlu olduğunu hatırladıktan sonra boğazından aşağıya bir şey geçerse orucı bozulur.)
2) Kulağına su kaçmak,
3) Göze ilaç damlatmak,
4) Gece yıkanması gerekirken sabahleyin yıkanmak,
5) Kendi isteği olmayarak kusmak,
6) thtilâm olmak, (yani uyurken cüniiplük hali meydana gelmek)
7) Kan aldırmak,
8 ) Kendi isteği olmayarak boğazına toz , duman girmek,
9) Ağzındaki tükürüğü yutmak.
ORUÇLUYA MEKRUH OLAN ŞEYLER
1) Bir şeyin yutmadan tadına bakmak, (eğer kadının kocası, yemeğin tuzundan dolayı kansına anlayışsız davranır, huzursuzluk yaparsa, kadın yutmadan yemeğin tuzuna bakabilir.)
2) Tükrüğünü ağzında biriktirip yutmak, (eğer ağzında biriktirdiği tükrüğü dışarı çıkardıktan sonra yutarsa orucu bozulur.)
3) Kendini zayıf düşürecek derecede kan aldınnak, ağır işlerde bulunmak.
ORUÇLUYA MEKRUH OLMAYAN ŞEYLER
1) Gül ve misk gibi şeyleri koklamak,
2) Dişlerini fırçalamak,
3) Ağzına su alıp çalkalamak,
4) Burnuna su çekmek,
5) Yıkanmak,
